waar Friedman ophoudt

https://youtu.be/R5Gppi-O3a8

De godfather van het neoliberalisme had gelijk ... bij het begin van de ontwikkelingen.

Wie waarde levert, customer value, bijvoorbeeld in de vorm van potloden, verdient geld en maakt winst.

Wie winst maakt groeit.
Tot een punt waar de markt verzadigd raakt. Dan groeien alleen de sterksten door ten koste van de rest. Die gaan de markt domineren.

Naast customer value creëert de potlodenfabriek ook investor value.
Naarmate de customer-value-markt minder meer oplevert neemt investor value in belang toe.

Op een gegeven moment wordt de investor value belangrijker dan de customer value. Dan gaat het potlodenconcern in het neoliberalisme parasiteren op de gewone man.

Milton Friedman was right from the start but wrong in the end.

We kunnen er wel wat aan doen...

onderzoeksopzet zo eenvoudig als t kan maar niet eenvoudiger

Een onderzoek doe je altijd omdat je iets wilt realiseren, de gewenste toestand, de "soll"-toestand.
Dat is je doel. Het doel van je onderzoek.
De verwoording van je doel (uiteindelijk in s,m,a,r,t criteria) heet de doelstelling.

De gewenste toestand minus de bestaande toestand = je probleem. Niet om te betreuren maar waarvoor je oplossingen zoekt. De bestaande toestand is de uitgangspositie.
De verwoording van je probleem heet de probleemstelling.

De oplossing van je probleem bestaat uit middelen en hun werking die je doel kunnen verwezenlijken.
Om je doel te bereiken moet je altijd iets weten.

Wat al bekend is -over de bestaande toestand en kennis over mogelijke middelen en hun werking over hoe tot je doel te komen- kun je opzoeken; begin daar eerst maar eens mee.
Totdat je een samenhangend beeld voor ogen krijgt, een keten van oorzaken en gevolgen. Met je doel als uiteindelijk gevolg. Dat beeld noem je je theoretisch kader.

Wat je daarna nog niet weet - maar wel nodig hebt om je doel te bereiken - wordt jouw (onderzoeks)-vraag. Je gaat op zoek naar antwoorden op de vraag: nieuwe kennis over middelen en hun werking om tot je doel te komen.

Iets weten betekent dat je er voor een hypothese getoetst hebt. Dus moet je eerst een hypothese hebben.
De antwoorden en oplossingen die je bedenkt beginnen als zo'n hypothese.

Hoe je er aan komt doet er strikt genomen niet toe, maar kansrijke hypotheses vind je ze door slimme combinaties van wat je al weet.
Ook kun je allerhande suggesties gaan verzamelen. Alle antwoorden zijn mogelijk; je zoekt ze met open vragen. Dit noemt men kwalitatief onderzoek. Ook wel inductie.
Als je dat een tijdje doet krijg je uiteenlopende antwoorden op je vragen of doe je waarnemingen die aan één of andere regel lijken te voldoen. Met zo'n regel heb je een hypothese ontdekt!

Dan ben je al halverwege, dus een goed begin.
Maar je hypothese is nog niet getoetst. Dat doe je door er voorspellingen mee te doen voor nieuwe waarnemingen. 
Je voorspellingen zijn vooraf bekende uitkomsten. Je vindt ze met gesloten vragen, met voorafvastgestelde antwoordmogelijkheden: multiple choice of getallen. Je kunt ze meten of turven. Daarom wordt dit ook wel kwantitatief onderzoek genoemd. Ook wel deductie.

Als je voorspellingen vaak genoeg uitkomen kun je je hypothese voor waar aanhouden. Zo niet dan is die gefalsificeerd - de hoogst mogelijke wetenschappelijke status...

Je sluit tot slot de kring door de voor-waar-aangenomen hypothesen te beoordelen en rangschikken op geschiktheid als oplossing voor je oorspronkelijke probleem. Met oplossingen die geschikt zijn is je doel bereikt - je onderzoek afgerond.

werkelijke waarde

Als ik 1&a eens uitreken verdien ik deze dagen, eind juni / begin juli, even net boven modaal.
Daar moet ik keihard voor werken. Wasmachines naar zolder brengen enzo. Ongezond gewoon.
Geen klachten hoor, ik kan het hebben.
Maar het doet mij mij wel afvragen waar de werkelijke waarde van al die modale mensen achter hun schermpjes en hun knopjes in hun autootjes in de file dan wel op gebaseerd is.

Waarde is natuurlijk grotendeels subjectief en de meeste mensen gaan voor feel good. Dus geven ze hun goeie geld uit voor make belief en schijnzekerheid. Maar echte zekerheid heb je pas als ~die wasmachine op zolder staat~, niet van een handtekening op een papiertje. Toch? Want zo'n handtekening is niets meer dan een belofte - hooguit één waar men aan gehouden kan worden.

Dat denk ik dan maar.
Want wat anders dan make belief en schijnzekerheid bieden anders al die coaches, adviseurs, consultants, verkopers, marketeers, managers, accountants, juristen, reklamemakers met hun leutige filmpjes?
De "bullshitbanen" van de "de kletsende klasse".
Ook de eerzame onderwijzer levert schijnzekerheid: uiteindelijk een papiertje waar zijn subjectieve oordeel op staat. De kandidaat en de maatschappij moeten dan maar geloven dat hij de leerstof beheerst. Make belief dus.

De werkelijke waarde die ons mooie leventje in stand houdt wordt daar niet mee betaald.
Die wordt betaald door de bloemen en de bijtjes, de vogeltjes en de vissen.

Wat zei Pipo ook al weer voor het slapen gaan?
Dag vogels, dag bloemen, dag kinderen ...
Welterusten.

auto op zonnecellen

"Het Nederlandse bedrijf Lightyear heeft op dinsdagmorgen (25 juni 2019) bij zonsopkomst zijn eerste prototype van een elektrische auto gelanceerd die ontworpen is als zonneauto, dus met zonnecellen."




https://www.nu.nl/auto/5950944/nederlands-bedrijf-lightyear-lanceert-eerste-zonneauto.html

Yeah wow!
Of?

Een sommetje, dat kun je wel aan toch?

"Het gemiddelde formaat van een zonnepaneel is 1 meter bij 1,65 meter en het standaard vermogen is 250 Wp. Per jaar levert een zonnepaneel dus [sic] gemiddeld 225 kWh zonnestroom op."

Gemiddeld 225kWh/j, dat is een omslachtige manier om 25,6W te zeggen.

Een auto heeft iets van 10kWh/15 nodig om een km af te leggen. Dat is een omslachtige manier om  650 Wh/km te zeggen.
Daarvoor moet zo'n zonnepaneel 26 uur laden.
Ok,
stroom is 2 × zo efficiënt en je kunt wel 3 panelen op zo'n auto kwijt. Dan wordt t een dikke 4 uur laden. Voor 1 km.

Handleiding Greald

Stop mij in n hok met een puzzel en ik kom eruit met een oplossing. 

'Goed gejat is beter dan zelf bedacht' gaat voor mij niet op. 

Ik ben ontwerper, geen imitator.

Maar laat mij niet leuren en sleuren. Of achter mensen aanjagen. 

Mensen verdraag ik sowieso niet te lang.

Zoals het altijd gedaan werd kan nu niet meer

Problemen van nu worden vaak als bewuste keuzes van vroeger geframed. Maar ze zijn uitvloeisels van gedrag sinds mensenheugenis. Dat nu tegen ons werkt.

Altijd heeft men vuur gebruikt tegen de kou. Nu blijken de bijwerkingen van CO².
Altijd heeft men vraat bestreden en ongedierte vergiftigd. Nu blijkt dat desastreus.
Altijd heeft men afval laten slingeren. De wegwerpmaatschappij was er altijd. Nu komen we om in de troep.

Ik denk dat we in alternatieve oplossingen moeten leren denken in plaats van -altijd maar dat ineffectieve- schuldigen aanwijzen.
Ook dat dus

de cirkel van technologie

De "oeractiviteit van het leven is problemen oplossen"
Immers je moet een doel hebben om een probleem te kunnen hebben. Dode dingen hebben geen doelen. En iets kan pas een oplossing zijn als er een probleem voor is.

Het blijkt dat nieuwe oplossingen nieuwe problemen met zich mee brengen. Die vragen op hun beurt weer om oplossingen zodat de cirkel van het leven nooit ophoudt.
Levensvormen passen zich aan aan hun omstandigheden. Evolutie noemen we dat.

Mensen, een vorm van leven, lossen hun problemen vaak op met technologie.
Nieuwe technologie, zijnde nieuwe oplossingen, roept dus weer nieuwe problemen op, die weer opgelost moeten worden. Vandaar de cirkel van technologie.
Vooruitgang noemen we dat.

Egypte

Als je naar de kaart kijkt zie je dat het ontstaan van de beschaving in Egypte een accident waiting to happen was.

De Nijl stroomt van de regenwouden van Afrika door de Sahara en vormt zo een lange oase. De wilde mensen die zich er ooit vestigden vonden er een welige vegetatie vol wild, en vis in de rivier. Het leven was goed.

Waar mensen het goed hebben breiden zij zich uit tot het punt dat ze het nog net kunnen redden.
De seizoensregens in oost Afrika voeden de Nijl extra bij. Dan stroomt hij over en wordt de strook land tussen rivier en woestijn wel erg smal voor de jager-verzamelaar. Dat stelt een limiet aan hun aantallen voor het goede leven.

De overstromingen zetten echter ook vruchtbaar slib af. Wie daar zaadjes in plant en weer oogst, heeft een voorraad voor de volgende natte periode.
En het leven is weer goed...

Maar dat land moet je wel bewerken, dus raakten de mensen gebonden aan de grond.
En je moet je voorraden bewaken tegen de hongerige jager-verzamelaars uit de buurt. Bewaken doe je niet alleen, dus gingen de mensen bij elkaar wonen, in versterkte dorpen, stadjes en steden.

Het leven was weer goed en waar mensen het goed hebben breiden zij zich uit tot het punt dat ze het nog net kunnen redden.
Akkertjes gaan elkaar verdringen. Buren krijgen ruzie. Dus maakten de mensen regels over het eigendom er van. En notarissen om dat vast te leggen toen dat ingewikkeld werd. En rechters om daarover te beslissen.

Succesvolle boeren produceren meer dan ze zelf op kunnen maken. De overschotten gingen ze verhandelen. Niet-succesvolle boeren konden iets anders gaan doen. Je kreeg andere beroepen. Schippers en handelaars bijvoorbeeld.

En soldaten, nodig voor de bescherming. Veel soldaten want ze wilden nog wel eens sneuvelen.
Maar soldaten moeten eten. En soldaten hebben wapens. Dus als ze niet te eten krijgen komen ze t halen. Dan kun je ze maar beter betalen.
Iedereen zijn deel.
Maar hoe bepaal je ieders deel? Daar zitten we na 5000 jaar nog aan vast. Het was de uitvinding van de belastingen...

Belastingen innen vereist een hele organisatie. Registratie, belastingaanslagen, registratie van ontvangsten, de afdracht. Er komt al heel gauw flink wat bureaucratie bij kijken.

In luttele generaties van de wildernis tot bureaucratie. Onvermijdelijk allemaal naar het schijnt. Eén plus één is twee.

Vaar je de Nijl af dan zie je overal de mensen nog leven zoals het 5000j had kunnen zijn, in kleihutjes, op ezeltjes. En het land bewerken met een hak.
Maar het leven is best goed; schrijnende armoede zie je nergens.

falsificatie wordt honderd jaar!

Popper's words:

"These considerations led me in the winter of 1919–20 to conclusions which I may now reformulate as follows.

1.

It is easy to obtain confirmations, or verifications, for nearly every theory—if we look for confirmations.

2.

Confirmations should count only if they are the result of risky predictions; that is to say, if, unenlightened by the theory in question, we should have expected an event which was incompatible with the theory—an event which would have refuted the theory.

3.

Every “good” scientific theory is a prohibition: It forbids certain things to happen. The more a theory forbids, the better it is.

4.

A theory which is not refutable by any conceivable event is nonscientific. Irrefutability is not a virtue of a theory (as people often think) but a vice.

5.

Every genuine test of a theory is an attempt to falsify it, or to refute it. Testability is falsifiability; but there are degrees of testability: Some theories are more testable, more exposed to refutation, than others; they take, as it were, greater risks.

6.

Confirming evidence should not count except when it is the result of a genuine test of the theory; and this means that it can be presented as a serious but unsuccessful attempt to falsify the theory. (I now speak in such cases of “corroborating evidence.”)

7.

Some genuinely testable theories, when found to be false, are still upheld by their admirers—for example by introducing ad hoc some auxiliary assumption, or by reinterpreting the theory ad hoc in such a way that it escapes refutation. Such a procedure is always possible, but it rescues the theory from refutation only at the price of destroying, or at least lowering, its scientific status. (I later described such a rescuing operation as a “conventionalist twist” or a “conventionalist stratagem.”)

One can sum up all this by saying that the criterion of the scientific status of a theory is its falsifiability, or refutability, or testability."

Found in: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780124080737000057
via https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/falsification
Also: https://staff.washington.edu/lynnhank/Popper-1.pdf
an excerpt from Karl Popper, Conjectures and Refutations, London: Routledge and Keagan Paul,1963, pp. 33-39

ikigai

falsificatieindex

De status van wetenschappelijk werk wordt afgemeten aan zaken als peer review, citation index, publicatie in A-tijdschriften en wat dies meer zij.

Als je erover nadenkt zijn dat echter beoordelingscriteria van sociale status, amper van wetenschappelijke status.
Populariteitscriteria.

Wat zou dan een wetenschappelijk criterium zijn?
Het wetenschappelijk criterium bij uitstek is

falsificatie! 

Daar zou wetenschappelijk werk aan afgemeten moeten worden. Practice what you preach.

Honderd jaar na de introductie zou je wel eens kunnen denken aan het aanleggen van een "falsification index". Naarmate een resultaat van wetenschappelijk werk vaker getest is -en de toetsen blijft weerstaan- scoort het hoger.

bomen planten

Gedurende een jaar of 50 legt 1 boom -bijvoorbeeld een eik- grofweg 1 ton CO₂ per jaar vast. Bovengronds.

Het komt overeen met de uitstoot van ongeveer 463 L benzine per jaar.

Westerlingen gebruiken permanent gemiddeld iets meer dan 5 KW = 43800 KWu/j, qua CO₂ uitstoot vergelijkbaar met 4380 L benzine.

Om dat te compenseren moeten we voor iedereen, van zuigeling tot grijsaard, meer dan 10 bomen aanplanten. Op een plaats waar nu niets groeit, want anders vervang je het ene groen door het andere.

De zo vastgelegde CO₂ mag nooit meer terug in de atmosfeer komen dus het hout van die bomen moet dan voor altijd bewaard blijven ... of voor alle gekapte bomen een nieuwe herplant.

---

Geef een boom een oppervlakte van 7x7m, iets van 50m².

Per persoon moet je dan 500 m² aanplanten, een veldje van in het vierkant 22,5 m × 22,5 m.

Voor alle nu levende NLers 850000 HA; in het vierkant 92 km × 92 km.

Met 3,4 miljoen HA (droge) grond in Nederland is dat ongeveer 25% van het land.
Permanent.
En elke 80 jaar -de gemiddelde leeftijd- 25% erbij.

Entropie

Misschien wel de meest fundamentele grootheid, entropie:

de verhouding tussen

het aantal toestanden onder zekere voorwaarden
en
het totaal aantal toestanden 

dat een systeem aan kan nemen.

Want je hebt niet veel nodig meer dan het begrip systeem =

een verzameling elementen die met elkaar samenhangen.

Voorbeelden:

• spel kaarten:
  de verhouding tussen
  
  het aantal toestanden dat je een ace of spades trekt
  en
  het totaal aantal toestanden dat je een willekeurige kaart uit het spel trekt:
  = 1/52
• systeem van 64 bits:
  de verhouding tussen
  
  het aantal toestanden dat je er het getal 17 mee kunt symboliseren
  en
  het totaal aantal getallen dat je er mee kunt symboliseren:
  = 1/18.446.744.073.709.551.616

---

Eisen stellen = alleen bepaalde voorwaarden toestaan = een systeem inperken.
Het verlaagt de verhouding tussen

het aantal toegestane toestanden

en

het aantal mogelijke toestanden

van zo'n systeem. En verlaagt daarmee de entropie ervan.

Voorbeelden verstoring van extreem lage entropie

• 1 vlek in een kleed
  
• 1 propje naast de prullenbak
• de eerste deuk in je splinternieuwe auto
  
  
• vrede verstoord door 1 agressieve handeling
• stilte door 1 geluid
• efficiëntie door 1 obstructie

net als (vlg Popper)

• alle bevestiging wordt door 1 falsificatie weerlegd
• geluk van allen tezaam wordt door leed van 1 verstoord

---

Requisite variety
...

De tweede hoofdwet
...

Popper

Wat ik van Popper begrijp (uit Aula 533, Bryan Magee, Popper, 1973)

p.31
Wij -stervelingen- kunnen nooit bewijzen dat wat-we-weten waar is. Hoe vaak ook bevestigd, het is altijd mogelijk dat er zich een tegenvoorbeeld voordoet: een falsificatie.

We zijn er dus toe beperkt iets -een opvatting, een hypothese, een theorie- voor waar aan te nemen tot het tegendeel bewezen is.

Want het tegendeel -een falsificatie, dat iets niet waar is- kunnen we wel bewijzen.
Gaan we daarom op zoek naar falsificatie maar vinden we bevestiging, kan dat onze opvatting versterken.
Echter, bevestiging zoeken is zinloos.
Herbevestiging in geval van falsificatie al helemaal.
We zijn dan genoodzaakt iets anders te vinden om voor waar aan te nemen. Vaak een kleine aanpassing maar soms een volledige omwenteling.

p.53
"Falsifieerbaarheid is de demarcatielijn tussen wetenschap en niet-wetenschap." (GH): Dat gaat op voor academische wetenschap zowel als voor de alledaagse.
p.92
Het gaat dus niet om 'zeker weten' maar om "essentieel gissende kennis".

---

p.38

1. Hoe men tot een theorie is gekomen houdt geen verband met de wetenschappelijke of logische status ervan.
2. Waarnemingen en experimenten geven geen aanleiding tot een theorie maar ... worden gebruikt om haar te toetsen.
3. (...)

Waarneming vooronderstelt 'een' theorie, en kan er dus niet aan 'de' theorie voorafgaan.
p.40

Een wetenschappelijke hypothese / theorie kan slechts verzonnen worden.

p.70
Poppers methode voor wetenschap gaat als volgt:

1. probleem (vaak falsificatie van gangbare theorie)
2. proefoplossing, een verzinsel dus, als
3. toetsbare = falsifieerbare hypothesen
4. toetsing = pogingen tot falsificatie
5. voorlopige voorkeur voor theorie die nog niet gefalsifieerd is
6. (weer terug naar 1)

Maar een verzinsel voor zo'n theorie volgt wel op waarnemingen, dus moet er een kiem van kennis aangeboren zijn. En inderdaad ...

p.71
Niet alleen bij mensen maar bij alle voorouders ... tot aan de oercel. De oercel waarin voor het eerst het "oerprobleem van het leven" werd opgelost: de overleving. De "oeractiviteit van het leven is problemen oplossen".

(GH): Popper heeft dus Darwin nodig voor zijn kentheorie.
p.87
en dat we "staan op de schouders van ontelbare generaties" in de "gehele geschiedenis" voor ons. Onlosmakelijk.

---

p.93
Samenleven is - als voortzetting van leven - een proces van problemen oplossen.
p.94
Alle beleidsmaatregelen zijn hypothetisch van aard. Ze kunnen dus falen =gefalsifieerd worden= in het licht van de praktische ervaring.

Een samenleving of een organisatie met vrije =democratische= instellingen onderkent onbedoelde afwijkingen sneller om te corrigeren. Collectieve intelligentie dus. En teruggekoppeld volgens Poppers 'wetenschappelijke' methode.
Sneller en doeltreffender dan in samenlevingen waar kritiek op beleid opgevat wordt als aanval op de leiding.

Bij een samenleving of een organisatie met vrije =democratische= instellingen spelen wel paradoxen:
p.100

• een geweldloze samenleving kan zich niet verdedigen tegen geweld;
• een verdraagzame samenleving die onverdraagzaamheid toelaat gaat ten onder met haar verdraagzaamheid en al;
• volledige vrijheid voor iedereen, en vooral economische vrijheid =ongebreideld kapitalisme, gaat uiteindelijk ten koste van de vrijheid van die zich niet verweren. Van gelijkheid. Andersom fnuikt gelijkheid de vrijheid van de enkeling;
• de paradox van de soevereiniteit ... macht corrumpeert. Verdeel de macht.

p.103

De prijs van vrijheid / verdraagzaamheid / geweldloosheid / soevereiniteit is eeuwige waakzaamheid.

p.107

met als leidraad: "minimaliseer lijden dat te vermijden is".
Immers leed staat tot 'geluk' als falsificatie staat tot bevestiging:

• alle bevestiging wordt door 1 falsificatie weerlegd
• 'geluk' van allen wordt door het leed van 1 te niet gedaan

(GH): net als

• vrede door 1 oorlogshandeling
• stilte door 1 geluid
• efficiëntie door 1 obstructie
• etc.

waarbij sprake is van asymmetrie van unieke toestanden (falsificatie, geluk, vrede, stilte, efficiëntie) tegenover een quasi-oneindigheid van alternatieven.

p.113

Zowel utopische als reactionaire idealen streven een volmaakte samenleving na op een zeker tijdstip ... een dan tot stilstand gebrachte samenleving.

Om dat te bereiken -en te behouden- moeten zij andersdenkenden tot zwijgen brengen en daarvoor moeten zij totalitair zijn. Ondanks alle goede bedoelingen.

De kans dat revoluties tot heilstaten leiden is verwaarloosbaar tegenover de krachten en de kansen dat er wat anders uitkomt.
Mocht het toch lukken dan vervallen ze ogenblikkelijk weer omdat samenlevingen nooit statisch zijn.

Kortom utopieën, begin er maar niet aan.

---

Tenslotte:
Marx' historisch materialisme is nu niet meer zo actueel maar indertijd wel en was volgens Popper:

1. wetenschappelijk gezien op vele fronten gefalsifieerd,
2. logischerwijs onmogelijk. Het zou de "toekomstige historie" voorspellen. Maar geen rationeel systeem kan zichzelf voorspellen. Kon dat wel dan zou het al bekend zijn en niet meer van de toekomst.

CO2 toegevoegd sinds a.d 1800

Komt de CO₂-toename in de atmosfeer overeen met het verstoken van fossiele brandstoffen sinds het begin van de industriële revolutie? Dat wilde ik wel eens weten. Als dat zo is dan is dat een aanwijzing voor een 'man-made' broeikaseffect. (Al is een aanwijzing niet per se een bewijs.)

Kan ik met middelbareschoolkennis tot een antwoord komen? "Run the numbers", reken maar mee:

Ik begin met een schatting te maken van hoeveel lucht er in de dampkring is.

Dat kun jij ook. 

We weten dat de luchtdruk op zeeniveau rond de 1013 HPa (hectoNewton/m²) schommelt. Dat betekent dat op elke vierkante meter een kolom lucht drukt met een gewicht van 101300 Newton.

Op alle 510 miljoen×miljoen = 510×10¹² vierkante meter van de aardbol. Dat is het totale gewicht van de aardatmosfeer.

Het gewicht van een massa is die massa vermenigvuldigd met de valversnelling 9,8 m/s², dus de totale

luchtmassa×9,8 m/s² = 101300×510×10¹² N

dus

luchtmassa = 101300×510×10¹²N / 9,8 m/s²

= 5,264×10¹⁸ kg

Om van het gehalte van CO₂ naar de totale hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer te komen moeten we niet de massa in kg hebben maar in kmol (kilomol).

Lucht bestaat, moleculair, voor 79% uit stikstof (N₂) 20% zuurstof (O₂) en nog een procent met allerlei andere gassen.

Uit de middelbareschool BiNaS tabellen kun je halen dat

28 kg N₂ gelijk staat aan 1 kmol N₂ 

32 kg O₂ gelijk staat aan 1 kmol O₂ en

44 kg CO₂ staat gelijk aan 1 kmol CO₂

Je kunt daarmee uitrekenen dat 

0,99 kmol lucht = 0,79×28 + 0,20×32 = 28,8 kg

en dus, als we die laatste procent voor lief nemen, dat

alle lucht in de atmosfeer = 5,264×10¹⁸ kg / 28,8 kg/kmol =

1,828×10¹⁷ kmol

---

Aan het begin van de Industriële Revolutie, rond het jaar 1800, was het CO₂-gehalte in de lucht 280 ppm (parts per million),

in het jaar 2016 was dat 400 ppm. 

Dat is dus een toename aan CO₂ van 120 ppm.

120 ppm = 120×10^-6

120 ppm van alle lucht in de atmosfeer is

120×10^-6 × 1,828×10¹⁷ kmol =
2,193×10¹³ kmol. Dat is de toename aan CO₂ in de atmosfeer

oftewel

2,193×10¹³ kmol × 44 kg/kmol =

een toename aan CO₂ van 9,651×10¹⁴ kg =

965 Gton CO₂

---

Is het plausibel dat menselijk gebruik van fossiele brandstoffen tot een CO₂ toename in de atmosfeer heeft geleid van 965 Gton?

965 Gton in 216 jaar is gemiddeld 4,468 Gton/j.

Als we dat eens grijpbaar maken: 

per hedendaagse wereldbewoner is dat 

4,468 / 7 = 0,638 ton per persoon per jaar = 

638 kg CO₂ pppj

Hoeveel benzine zou je daarvoor moeten verbranden?

Neem voor benzine octaan: C₈H₁₈

1 kmol octaan heeft massa 8×12 + 18 = 114 kg.

Dat verbrandt tot CO₂ als in:

C₈H₁₈ + 12 O₂ ➔ 9 H₂O + 8 CO₂

Dus

1 kmol octaan levert bij verbranding 8 kmol CO₂ op, oftewel

114 kg octaan levert bij verbranding 8×44 = 352 kg CO₂ op.

638 × 114/352 = 203,4 kg octaan equivalent pppj

= 0,557 kg per persoon per dag (pppd), 

en dat komt overeen met 0,8 L octaan pppd

want de soortelijke massa is ongeveer 0,7 kg/L.

Er waren weliswaar lang geen geen 7 miljard mensen alle afgelopen 216 jaar; het begon met 1/4 tot 1/3 ervan. Aan de andere kant wordt voor de 0,8 miljard hedendaagse westerlingen het (energetisch) equivalent van 0,8 L octaan iedere 100 minuten minuten verstookt, 15 x zoveel.

Het is een ruwe schatting, maar de uitkomsten liggen in de zelfde orde van grootte. Mij dunkt daarom 

dat het plausibel is dat er sinds 1800 evenveel CO₂ in de atmosfeer is bijgekomen als dat er door verbranding van fossiele koolwaterstoffen aan afgegeven is.

evolutietheorie falsificeren

Het idee is wijdverbreid dat de evolutietheorie van Darwin niet te bewijzen is.
Dat klopt.
Evenmin als enige andere theorie, trouwens. Laat staan andere sprookjes en volksverhalen over het ontstaan van het leven.
De hoogste wetenschappelijke status die een idee kan hebben is die van 'falsifieerbare theorie'.
Is de evolutietheorie dan een 'falsifieerbare theorie'?
Jazeker, kijk maar.

De stelling van Darwin komt -slordig gesteld- neer op:
"een levensvorm evolueert als (1) die zich kan voortplanten, (2) met mutaties en (3) die onderhevig is aan natuurlijke selectie."
Dat is een stelling in de vorm van

"als 'dit', dan 'dat'"

namelijk: 

"als (1) én (2) én (3), dan 'evolutie'.

Eerder heb ik uitgelegd hoe een stelling in die vorm te falsifieren is.

Je kunt de evolutietheorie dus in beeld brengen met het diagram:

	evolutie	geen evolutie
(1) én (2) én (3)
niet (1) of niet (2) of niet (3)

Nu moeten we daar waarnemingen in gaan plaatsen, afgemeten aan
wel of geen:

1. voortplanting, 
2. en mutaties, 
3. en natuurlijke selectie 

enerzijds, en anderzijds
wel of geen:

• evolutie

Kom maar op!

schuldgevoel en schaamte

Schuld en schaamte worden vaak op één hoop gegooid. Maar toch zie ik een onderscheid met vergaande gevolgen.

Eén van de mooiste voorbeelden van dat onderscheid zag ik in een aflevering van Penoza. Twee kwajongens gingen joy-rijden en reden een -naar later bleek- klasgenoot levenslang een rolstoel in. Ze reden door en kwamen er mee weg.

Eén van de dadertjes redeneerde dat er niets aan de hand was zolang er niemand achter kwam. De andere had wroeging en kon het slachtoffer moeilijk onder ogen komen.

De eerste (Koen) vertoonde -wat ik noem- schaamte, de andere (Boris) schuldgevoel.

(Schuldgevoel omdat schuld iets anders kan zijn; het betekent bijvoorbeeld ook: niet-nakomen-van-een-belofte, geld-dat-je-geleend-hebt of aansprakelijkheid voor schade die je aangericht hebt. Los van het gevoel dat je er bij kunt hebben.)

Een kwestie van definitie, dus arbitrair. Je mag ze voor mij ook schA en schU noemen.

Bij schaamte hoort schande: het gevoel fout te zitten tegenover de buitenwereld. De eer -de tegenpool van schaamte- is aangetast. Maar zolang de waarheid niet aan het licht komt is er niets aan de hand. Roofdiermentaliteit.
Bij schuldgevoel leg je als het ware verantwoording af aan je zelf. Dat kun je met je meedragen tot het graf.

Al naargelang welke van de twee de overhand krijgt in de cultuur vormen ze respectievelijk een schaamte- of een schuldcultuur.
De christelijke cultuur is duidelijk een schuldcultuur, gebouwd op het zondebesef. De duurzaamheidsbeweging drijft op schuldgevoel.

Oosterse culturen zijn vaak schaamteculturen. Binnen banken en bedrijven heerst vaak een schaamtecultuur. Sjoemelsoftware is op dezelfde manier fout als afremmen voor een flitspaal.

Beide gevoelens komen voor bij mensen. Bij de ene persoon heeft schaamte de overhand bij de ander schuldgevoel. Ze kunnen elkaar echter moeilijk begrijpen.

Scott Tucker, die miljoenen arme Amerikanen lichter maakte met woekerleningen kan oprecht niet begrijpen waarom hij veroordeeld is tot een miljardenboete en 16 jaar gevangenisstraf.

Dus ook waar binnen culturen de ene de overhand heeft is de andere niet verdwenen. Er stelt zich een soort evenwicht in.
Ik denk dat het één van de fundamentele scheidslijnen in de politiek is (naast die van vrijheid tegenover veiligheid).

zuidwaardse afwijking van zwaartekracht door zuidpoolijskap

De situatieschets
De 'normale' valversnelling g op aarde wordt lichtelijk aangevuld door de aantrekking en in de richting van de massa M van de ijskap op Antarctica.

Laten we die aantrekking  y noemen. Op te splitsen in een verticale component y_c en een horizontale -zuidwaards gerichte- component y_z.

De zuidwaarts gerichte component van de afwijking van de valversnelling y_z leid je af als volgt:

Water organiseert zijn oppervlak zodanig dat het 'waterpas' staat, loodrecht op de zwaartekrachtveldlijnen. En die zijn naar al dat ijs op Antarctica toe gericht.

Dus ligt  Antarctica met ijskap als het ware in een bult in het zeeoppervlak.

Voor iedere locatie op zee met breedtegraad β trekt het ijs op Antarctica water over een kleine afstand naar het zuiden Rdβ een beetje omhoog: dh. De zeespiegel loopt onwaarneembaar op met een helling van dh/Rdβ

Die helling dh/Rdβ = y_z/(g+y_c)

Onder aanname dat y_z/(g+y_c) ~ y_z/g 

dus dat y_c in het niet valt bij g
tellen we al die hellinkjes bij elkaar op. Dan weten we hoeveel het water in het zuiden 'hoger' staat dan op de noordpool.

We integreren y_z van de noordpool naar de zuidpool ...

... en krijgen we als uitkomst ... (ja: doorklikken)

Vanaf de noordpool tot aan zijn kusten trekt de ijskap naar zich toe zodat er een totaal hoogteverschil ontstaan is van 231 m!
Wat er van het noorden is weggetrokken is er in het zuiden bijgekomen.
Rondom 27° zuiderbreedte is het peil onveranderd.
Bij ons zorgt het voor een zeespiegeldaling van omstreeks 38 m.

schieten in plaats van vliegen

in het kader van futurisme kan ik voor vliegen als alternatief bedenken: met een katapult afschieten naar een ballistische baan en in zweefvlucht landen.

Wat is daar voor nodig?
Een beetje middelbareschool berekening geeft:

Wil je mensen afschieten en ze niet beschadigen kun je maximaal tot een versnelling van zeg 5g gaan. 'Eenparig'.
Dan heb je een startbaan nodig met een lengte L van 1/20e van het verlangde bereik.
Opmerkelijk.

Voor 100   km dus een startbaan van 5    km,
voor 1000 km dus een startbaan van 50  km,
voor 5000 km dus een startbaan van 250 km

Een hellingbaan onder een (elevatie)-hoek van 45° wordt bij 5km lengte al 3,5 km hoog; een hele uitdaging. Laat staan bij grotere lengtes.
Laten we die baan daarom voor het grootste deel vlak lopen en alleen aan het einde een boog omhoog geven. Dan krijgen we in die boog te maken met een centripetale versnelling die ook weer door het menselijk lichaam te verdragen moet zijn.

De noodzakelijke hoogte H van zo'n helling wordt bij een schootsafstand van
 100 km:  664 m
1000 km: 2100 m
5000 km: 4700 m.

Voor een intercontinentale verbinding tussen Europa en Amerika zouden we zo'n baan van 250 km met een opzwieper van 4700 m aan kunnen leggen in Schotland (what's in a name).

Zwaartekrachtafbuiging door Groenlands ijskap

Er ligt 1,7 miljoen km² • 2km = 3,4 miljoen km³ ijs op Groenland. Dat is 3,4 • 10¹⁵ m³.

Een massa M = 3,4 • 10¹⁸ kg.

Met het zwaartepunt op een afstand r van zo'n 3000 km = 3 • 10⁶ m van NL.

Het wekt hier een zijwaartse zwaartekrachtversnelling op van

GM/r²

(met G = 6,674 • 10⁻¹¹ m³s⁻²kg⁻¹)

Da's 6,674 • 3,4 / 9 • 10^(-11+18-12) m/s².
Ofwel 2,52 • 10^-5m/s² = 2,52 • (10^-6 • 10) m/s² = 2,52 miljoenste • de aardse valversnelling op NAP.

Zoveel trekt nu het ijs daar het water hier opzij, ten opzichte van recht naar beneden.

Dat doortrekken -heel ruw- lineair over 2000 km -tot uit de kust van Groenland- levert 2,52 miljoenste van 2000 km = 5,04 m hoogteverschil op.

(Ietsje preciezer is de berekening volgens bg ill. Een stuk hoger want dichterbij trekt het ijs harder. Maar nog steeds ruw want de aarde plat genomen ;-) dan kom ik uit op 15,1 m, 5 verdiepingen.)

Water organiseert zijn oppervlak zodanig dat het 'waterpas' staat, loodrecht op de zwaartekrachtveldlijnen. En die zijn naar al dat ijs op Groenland toe gericht. Dus ligt Groenland met ijskap als het ware in een bult in het zeeoppervlak! Met een hoogte van 5,04 m of 15,4 m t.o.v ons zeeoppervlak.

Maar als dat ijs smelt? Wat als die zijwaartse zwaartekrachtcomponent wegvalt?
Loopt dan alleen die bult leeg? Of stijgt bij ons dan het water navenant?

stoicijns

Als jonge jongen heb ik mij getraind stoicijns te zijn (tenminste wat ik dacht dat dat was). Want gevoelens maakten meer kapot dan me lief was.

Jong geleerd oud gedaan. Dat moest later toch weer wat gecorrigeerd worden. Want stoïcisme is onhandig in de omgang als mensen om je heen die kunst niet verstaan.

Toen leerde ik dat er 4 basisgevoelens zijn: blij, boos, bang en bedroefd.
Als die 4 uniform verdeeld zijn voel je je in 3 van de 4 gevallen -ehm- klote.
Maar ook: je kunt kiezen. Nu ben ik vooral een blije eikel.
Dus niet alexithymisch, maar baas over eigen gevoelens.

(oorspronkelijk bericht)

Ik heb echt wel empathie, maar ik vraag het niet. En loop er -dus- ook niet mee te koop.
Wel wil ik je problemen helpen oplossen.
Al had ik wel eens gewild dat er iemand was geweest die mij hielp als ik een probleem niet aan kon.